***ΗΘΙΚΗ ΠΑΡΕΧΟΧΛΗΣΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ***

the  birds fly because they have no luggage...

                                                                                          ~ atrwork:sofia fountoulaki~

Γράφει η Σοφία Φουντουλάκη

                                                     *******************                              

ΗΘΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

                                 

Ηθική παρενόχληση είναι ηθική διαστροφή.

Είναι επίθεση στη προσωπικότητα και το ψυχικό πεδίο του άλλου .

Φαινόμενο το οποίο  υπήρχε ανέκαθεν, αλλά στις μέρες μας κυριαρχεί και αποτελεί κυρίως παρενέργεια εξουσίας ,κατάχρηση εξουσίας στους εργασιακούς χώρους.

  

Με τη διαδικασία της ηθικής παρενόχλησης  τη παραβίαση δηλ. του ψυχικού πεδίου του άλλου ,ένα άτομο μπορεί να καταστρέψει ένα άλλο.

Πρόκειται για έμμεση, ύπουλη  και επικίνδυνη βία για την οποία  όχι μόνο αδιαφορεί η κοινωνία,αλλά με την ανοχή της, πλείστες φορές, γίνεται συνένοχη στο καμουφλαρισμένο και δυσαπόδεικτο αυτό φαινόμενο, που πραγματικά πλήττει τη κοινωνία μας ,όχι μόνο τον επαγγελματικό χώρο,αλλά και την οικογένεια και γενικότερα  τη κοινωνικό-πολιτική ζωή.

  

Το φαινόμενο της ηθικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας  προκαλείται  από  διεστραμμένα άτομα,τα οποία  χρησιμοποιώντας την εξουσία που έχουν ή που νομίζουν αρκετές φορές ότι έχουν,  διαστρέφουν  κατά κανόνα την αλήθεια, με στόχο να εξοντώσουν  το άτομο  που τους « ενοχλεί ».

 Το φαινόμενο αυτό τρέφεται  και αναπτύσσεται από την ανοχή της κοινωνίας  στο ψεύδος ,τη διαστροφή της αλήθειας από  άτομα που κατέχουν θέσεις εξουσίας.Εν κατακλείδι, συναρτάται με το  ηθικό κώδικα  της κοινωνίας,ο οποίος έχει καταστεί εξαιρετικά χαλαρός.

  Το διεστραμμένο άτομο ,υπεύθυνο για την  ηθική παρενόχληση,είναι άτομο με πρόβλημα ταυτότητος,επικίνδυνο.Πρόκειται για «σαρκοβόρο » χωρίς καμία ηθική αναστολή και με παντελή έλλειψη ενοχής για την ύπουλη δράση του.

Αρχικά  στοχεύει στην  αποσταθεροποίηση  της ταυτότητας του άλλου δηλ. το θύματος του ,για να μπορέσει ευκολότερα  στη συνέχεια να το συνθλίψει και να το εξοντώσει ηθικά και ψυχικά.Ενώ το θύμα μονίμως αναρωτιέται,τι έχω κάνει και μου συμπεριφέρεται έτσι (ο θύτης).

 Τα θύματα των διεστραμμένων ατόμων, υποφέρουν από πλαστές καταστάσεις  ή καταστάσεις που δεν  προκάλεσαν και δεν φέρουν ευθύνη για αυτές και για να αμυνθούν πρέπει να γνωρίζουν πολύ καλά τα δικαιώματα τους.

Τα διεστραμμένα άτομα-οι θύτες ,είναι φυσικό ότι δεν είναι άτομα επικίνδυνα μόνο για τα θύματα τους,αλλά και για την οικογένεια τους,τις κοινωνικές τους σχέσεις και γενικότερα για το περιβάλλον ,διότι το προτρέπουν-ωθούν σε διαστροφική ηθική δηλ. σε ένα χαλαρό έως ανύπαρκτο ηθικό κώδικα,ενώ καταφέρνουν συνήθως να ξεγελούν και να αποπροσανατολίζουν τους γύρω τους και να παρουσιάζονται ως άτομα φυσιολογικά (normal) στη κοινωνία.

Οι θύτες-δράστες τρέφουν κρυφό και αθεράπευτο μίσος για τα θύματα τους χωρίς στην ουσία να τα γνωρίζουν και δεν τα γνωρίζουν, γιατί τα μισούν,ενώ το μίσος  τους  όταν εκδηλώνεται, μοιάζει με  μανία καταδίωξης.

1) Πως εκδηλώνεται ηθική παρενόχληση στο χώρο εργασίας.

  

* η στάση των ανώτερων ιεραρχικά ατόμων.

 Η ηθική παρενόχληση εκδηλώνεται με απρεπή συμπεριφορά ,η οποία θίγει και βλάπτει την αξιοπρέπεια , τη προσωπικότητα  και τη σωματική και ψυχική υγεία  του άλλου και συναρτάται με τη διαστροφικότητα του θύτη σε συνδυασμό με τη κατάχρηση εξουσίας.

 Πρόκειται για φαινόμενο τρομακτικό,ανελέητο και εξαπλώνεται με  ύπουλο και παραπλανητικό τρόπο ,στο οποίο εάν δεν παρέμβουν τα ιεραρχικά ανώτερα άτομα, η κατάσταση μπορεί να εξελιχθεί  απρόσμενα όχι μόνο για τα θύματα, αλλά και για τις  επιχειρήσεις κ.λ.π.

Τα ιεραρχικά ανώτερα άτομα  δυστυχώς σε αυτές τις περιπτώσεις, είτε  αδιαφορούν,είτε φοβούνται ,διότι δεν γνωρίζουν πως πρέπει να παρέμβουν,είτε αφήνουν τα πράγματα να αυτορρυθμιστούν,είτε απέχουν συνειδητά διότι επιλέγουν τη ησυχία  τους και παρακολουθούν έως και σαδιστικά τα φαινόμενα της ηθικής  διαστροφής-βίας.

   Ακόμα και όταν αποφασίσουν να  παρέμβουν, οι λύσεις που προτείνουν  δεν είναι αποτελεσματικές,διότι  στερούνται ουσιαστικά  διοικητικών ικανοτήτων και είναι άτομα δειλά,για να θέσουν όρια «στη παντοδυναμία» του διεστραμμένου ατόμου και τα όρια αυτά δεν είναι άλλα από το σεβασμό του άλλου .Έτσι τα θύματα απροστάτευτα  υποτάσσονται  συνήθως στο θύτη ,με σοβαρές συνέπειες  στην υγεία τους.

  Στην ηθική βία δεν υποτάσσονται και δεν πλήττονται ,μόνο τα πρόσωπα  εκείνα που διαθέτουν ισχυρή αυτοπεποίθεση  (έντονες προσωπικότητες, εξαιρετικής ευφυίας και ψυχραιμίας) με αυτάρκεια για το γνωσιακό τους ορίζοντα ,όπου δρούν  με τόλμη έγκαιρα και εύστοχα στα γεγονότα που προκαλούν σε βάρος τους τα διεστραμμένα άτομα.Τα πρόσωπα όμως αυτά είναι ελάχιστα.

Δυστυχώς η πλειονότητα των θυμάτων (εργαζομένων) πλήττεται ανεπανόρθωτα ψυχικά και ηθικά,χωρίς αυτό να σημαίνει ότι στερούνται  απαραίτητα προσωπικότητας και προσόντων.Δεν διαθέτουν  όμως την τόλμη για να δράσουν έγκαιρα και άμεσα στα γεγονότα,με αποτέλεσμα  όταν αντιληφθούν τη θυματοποίηση τους να είναι δύσκολο να  ενεργήσουν ,διότι έχουν  αποσταθεροποιηθεί και  αποσυντονισθεί και απαιτείται χρόνος (οπότε  είναι πλέον αργά) για να αναθεωρήσουν  τη στάση  τους  και να μπορέσουν να δράσουν αποτελεσματικά για τη περιφρούρηση του εαυτού τους. 

2) Το θύμα ως προσωπικότητα και ως επαγγελματίας.

   

   * η διαχείριση της ηθικής διαστροφής-βίας από το θύμα.

 Το θύμα έχει ισχυρή προσωπικότητα ,είναι  ευγενικό, κοινωνικό,διαθέτει τεχνογνωσία,  είναι  άτομο ακέραιο.Προσόντα τα οποία εξωθούν το θύτη να το συνθλίψει από ζήλια,η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται σε μίσος.

  

Είναι άτομο αφοσιωμένο και άψογο, κατά κανόνα, στα καθήκοντα του,πλην όμως δεν  του αναγνωρίζεται η προσπάθεια που καθημερινά καταβάλλει ,ενώ ταυτόχρονα αγωνίζεται να ξεφύγει  από τη μανία καταδίωξης του θύτη,ο οποίος με όπλο το «δομημένο ψεύδος» (για να είναι και πειστικός) προσπαθεί να  το εξοντώσει ηθικά και ψυχικά .

 Κατά κανόνα και παρά τον άψογο και επαγγελματικό τρόπο λειτουργίας

 του,το θύμα είναι υπεύθυνο για όλα και  πληρώνει για κάτι που δεν φταίει  και έτσι  «ισχυροποιείται» ο  θύτης.

  

Η προσωπικότητα ,η ζωτικότητα,ο δυναμισμός ,η τεχνογνωσία του, είναι χαρακτηριστικά που τα μετατρέπουν σε στόχο.Έτσι όποιους χειρισμούς και αν κάνουν δεν μπορούν να ξεφύγουν εύκολα από τη μανία του θύτη δηλ. του διεστραμμένου ατόμου.

  

Τα θύματα γενικώς προκαλούν άθελα τους  έντονη ζήλια ,διότι είναι χαρισματικά άτομα.

Τα θύματα οφείλουν βεβαίως να είναι σε ετοιμότητα και να αντιδρούν με ψυχραιμία και νηφαλιότητα στην ηθική διαστροφή-βία,χωρίς να κάμπτονται από τη διεστραμμένη αλήθεια του θύτη.

 Δεν χρειάζεται μεγαλοψυχία απέναντι στα διεστραμμένα άτομα,διότι διακινδυνεύουν έτσι τη περαιτέρω αποσταθεροποίηση τους.Δεν πρέπει να βιώνουν καμία ενοχή για τη διαστροφή της αλήθειας και της συκοφαντίας σε βάρος τους,διότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική και το γνωρίζουν. Οφείλουν  να ενεργούν με στόχο τη προστασία  του εαυτού τους και της υγείας τους.

3)Τα  κύρια χαρακτηριστικά του διεστραμμένου ατόμου-θύτη.

Είναι άτομο με πρόβλημα ταυτότητος,χωρίς ίδια υπόσταση,κενό, που προσπαθεί να καλύψει την ανυπαρξία του με την ηθική διαστροφή-βία που χρησιμοποιεί.Αδιαφορεί για την ανθρώπινη ανάγκη.Εκμεταλλεύεται τον άνθρωπο και τον μεταχειρίζεται ως κατώτερο άτομο,ως υπηρέτη.

Πιστεύει ότι είναι  εξαιρετικό,μοναδικό και πολύ σημαντικό άτομο.

Έχει φαντασιώσεις επιτυχίας και εξουσίας.

Έχει πολύ μεγάλη ανάγκη θαυμασμού.

Πιστεύει ότι όλα είναι δημιούργημα του.

Έχει έντονη ζήλια για τους άλλους.

Έχει υπεροπτική συμπεριφορά και στάση.

Εκμεταλλεύεται τις ανθρώπινες σχέσεις.

Έχει υπέρμετρο εγωκεντρισμό.

Έχει απόλυτη απουσία ενσυναίσθησης.

Κατακρίνει και καταδικάζει  τους άλλους και δεν δέχεται καμία

αμφισβήτηση ή κριτική για το άτομο του.

Προβάλλει τα μειονεκτήματα των άλλων και καλύπτει τα δικά του.

Δεν έχει καμία ηθική αναστολή.

Αισθάνεται ανώτερος άνθρωπος,μόνο εάν συνθλίψει τον άλλο και στη συνέχεια απολαμβάνει  την οδύνη του άλλου.

Έχει καλυμμένο το αίσθημα έντονης κατωτερότητας που αισθάνεται.

Έχει πλήρη έλλειψη σεβασμού προς τον άλλο.

4)Η λειτουργία του διεστραμμένου ατόμου.

-Επιτίθεται στην ακεραιότητα του άλλου και ουδόλως ενδιαφέρεται για το πόνο του.

-Είναι άτομο ανάλγητο ,με κακεντρέχεια και σκληρότητα.

-Γίνεται εξαιρετικά εχθρικό και επιθετικό  από ασήμαντο λόγο.

-Ο άλλος για αυτόν δεν έχει καμία αξία.Τον υποβαθμίζει και αγνοεί την ιστορία του,την αξιοπρέπεια του,τη προσφορά του.

-Αποκρύπτει πάντοτε τα πραγματικά γεγονότα ή τα διαστρεβλώνει, προκειμένου να αποδυναμώσει το θύμα και να επιτύχει την εξόντωση του.

-Αρνείται το διάλογο,διότι με το  διάλογο μπορούν να δοθούν λύσεις,λύσεις όμως που  δεν  τις θέλει.Αντίθετα προκαλεί παρεξηγήσεις με σκοπό να τις χρησιμοποιήσει  αργότερα στα στρατηγικά του σχέδια.

-Η οποιαδήποτε συζήτηση με ένα διεστραμμένο άτομο είναι εξαιρετικά δύσκολη,δυσνόητη,με έμμεσα υπονοούμενα,ασαφής,με αντιφάσεις και χωρίς συνειρμό.Στις συζητήσεις κινείται εκ του πονηρού οριακά .Δηλαδή είναι αναγκαία η  αποκωδικοποίηση του λόγου του από το περιβάλλον ,γιατί έτσι υπηρετεί το στόχο του.

-Σε μία συζήτηση ο θύτης δεν επιτρέπει στο θύμα να εκφραστεί και εάν καταφέρει να εκφραστεί ,το διεστραμμένο άτομο προσπαθεί με παρεμβολές να το αποσταθεροποιήσει ,επειδή δεν το συμφέρει να  το ακούσει,ενώ το θεωρεί  άτομο ουσιαστικά ανύπαρκτο.

Η βία που ασκεί ο θύτης είναι καλυμμένη,αποκαλύπτεται μέσα από το λόγο του,με το ψεύδος ,τα υπονοούμενα που χρησιμοποιεί  και τη σύγχυση που προκαλεί στο περιβάλλον.

Η φωνή του στερείται συναισθήματος και παγώνει το περιβάλλον,όταν παίρνει το λόγο.

-Ακόμα και η απλή παρουσία  του θύματος στο χώρο,είναι απειλή για το θύτη λόγω της διαστροφικότητας του.

-Ο θύτης  σε αντίθεση με τα θύμα ,ουδόλως ενδιαφέρεται για το συμφέρον της επιχείρησης  και τις συνέπειες της ηθικής διαστροφής- βίας που ασκεί .

Σε αυτή τη περίπτωση  θύμα  αυτών «των σαρκοβόρων ατόμων» είναι  και η ίδια η επιχείρηση η οποία καταστρέφεται.

-Αποφεύγει πάγια να έρθει αντιμέτωπος ή σε ρήξη με άλλα διεστραμμένα άτομα από το περιβάλλον,διότι μία τέτοια ρήξη μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τον εαυτό του.

Αυτή  είναι η πάγια τακτική που ακολουθεί,εξοθώντας έτσι  στη σύγχυση και στην όξυνση.

Για το θύτη είναι εντελώς φυσιολογική η υποβίβαση του άλλου, γιατί έτσι πιστεύει ότι θα αποκτήσει αυτοεκτίμηση και θα εξυψώσει τον εαυτό του.

Και μέσα σε όλη αυτή την ηθική βία και εξόντωση  που προκαλεί στους άλλους, εμφανίζεται και ΑΘΩΟΣ.

Εάν όμως έκανε προσπάθεια να συνειδητοποιήσει την οδύνη του,ίσως να έπαυε να λειτουργεί με αυτό τον τρόπο.

5) Οι κύριες αιτίες της ηθικής παρενόχλησης .

α)Η διαστροφικότητα του θύτη .

β)Η έλλειψη αυτοεκτίμησης του θύτη.

γ)Η ανοχή της κοινωνίας στα διεστραμμένα άτομα-θύτες.

β)Το μίσος του θύτη για το θύμα το οποίο έχει κάτι που ο ίδιος δεν έχει,όπως εξαιρετικές σπουδές,γνώσεις,κοινωνικότητα,πλούτη,ομορφιά ,νεότητα κ.λ.π

γ)Η ζήλια και  ο ανταγωνισμός ,διότι ο θύτης νοιώθει, ότι το θύμα υπερτερεί έναντι του ίδιου,συνεπώς πρέπει να το συνθλίψει.

δ)Ο στόχος του θύτη για καταξίωση σε βάρος του θύματος.

ε)Η εξουσία του θύτη είναι το τρομερό μέσο «όπλο» στα χέρια του.

στ)Η αποδιοργάνωση των υπηρεσιών διευκολύνει εξαιρετικά τη δράση  του θύτη.

ζ)Η αδιαφορία ή η ανικανότητα,η δειλία ,ο φόβος  κ.λ.π των ανώτερων ιεραρχικά ατόμων που διοικούν τις επιχειρήσεις ,ώστε να ενεργήσουν αποτελεσματικά.

6) Η αλήθεια  και το ψέμα του διεστραμμένου ατόμου.

Για τα διεστραμμένα άτομα η αλήθεια και το ψέμα δεν έχουν αξία .

Αλήθεια για αυτούς είναι μόνο «η δική τους αλήθεια».

Η διαστρεβλωμένη  αλήθεια που προβάλλουν,πηγάζει από την ανάγκη τους να αγνοήσουν όλα όσα είναι αντίθετα με τους στόχους τους.

Τα θύματα δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να λαμβάνουν υπόψη τους  και να επηρεάζονται από τη διαστρεβλωμένη αλήθεια (που είναι η συκοφαντία και το ψεύδος) η οποία  στερείται τεκμηρίωσης και αντικειμενικότητας και αποτελεί προϊόν ζήλιας.Ζήλια η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται σε μίσος για τα θύματα, εξαιτίας των επιπλέον χαρισμάτων που διαθέτουν και θέλουν οι θύτες να τα οικειοποιηθούν.

Η επιβίωση του διεστραμμένου ατόμου έχει ανάγκη  εξόντωσης του άλλου

μεσω του ψεύδους.Έτσι, στην επιχείρηση εξόντωσης που στήνει  κατά των θυμάτων, διευκολύνεται ιδιαίτερα εάν εντοπίσει κάποιο σύμμαχο (άτομα συνήθως ανασφαλή από το περιβάλλον),για να « ενισχύσει » τη θέση του,ώστε να μην εμφανίζεται μόνος του ,όταν διαπράττει το έγκλημα της ηθικής εξόντωσης.

Στο νοητικό  πεδίο του διεστραμμένου ατόμου  δεν υπάρχει στοιχειώδης σεβασμός προς τον άλλο.

Είναι άτομο ειδικό, στο να στρέφει ανθρώπους εναντίον άλλων,προκαλώντας εχθρότητες και φθόνο,με «όπλο» το ψεύδος το οποίο μοιάζει με οικουμενική αλήθεια για να είναι και πειστικό.

7) Η ηθική παρενόχληση είναι ηθική διαστροφή-επίθεση στη    

   προσωπικότητα και το ψυχικό πεδίο του άλλου .

  

  * η ισχύ του διεστραμμένου ατόμου.

Η διαστροφική ηθική εκδηλώνεται με παγερό ύφος, με σημάδια εχθρότητας και εμμονής, πάγια χωρίς αποδείξεις, η οποία  πιθανόν  αρχικά να εμφανίζεται  ανώδυνα.

Η διάρκεια όμως , η συχνότητα και τα αποτελέσματα της την καθιστούν ανήθικη και εγκληματική πράξη,όπου τα θύματα τρομοκρατούνται και αποφεύγουν να αντιδράσουν ,διότι έτσι πιστεύουν ότι  περιφρουρούν καλύτερα τον εαυτό τους.

Το παράδοξο είναι ότι στις περιπτώσεις που τα θύματα αντιδρούν, χαρακτηρίζονται από τους θύτες ,οι οποίοι αντιστρέφουν τη πραγματικότητα,ως επιθετικά άτομα και  εμφανίζονται οι ίδιοι ως θύματα,γιατί αυτό εξυπηρετεί τους στόχους τους.

Το διεστραμμένο άτομο απορροφά τη θετική ενέργεια του περιβάλλοντος

και επιβιώνει με αυτή,και μολύνει ταυτόχρονα το περιβάλλον με τους ρίπους  που «κουβαλά» και εκτοξεύει.

Είναι μονίμως απών στις υποχρεώσεις του,δεν είναι ποτέ υπεύθυνο για οτιδήποτε κακό συμβεί και για όλα ενοχοποιεί τους άλλους.

-Η ισχύ του συναρτάται με τη κατάχρηση εξουσίας.

-Η ισχύ του εξαπλώνεται ύπουλα με  την ανοχή της κοινωνίας.

-Η ισχύ του ενισχύεται από την  αποσταθεροποίηση του περιβάλλοντος,για το οποίο δουλεύει συστηματικά  και επί μακρόν,προσπαθώντας να πείσει πόσο «προβληματικό και κακό» είναι το θύμα,ώστε να ενεργοποιηθεί το εχθρικό κλίμα σε βάρος του.

   Ένας τρόπος για να αναχαιτιστεί η ηθική παρενόχληση που ασκεί το διεστραμμένο άτομο σε ένα εργασιακό περιβάλλον και να αποδυναμωθεί,είναι να μην  καταφέρει να παρασύρει και άλλα άτομα στην ηθική διαστροφή-βία.

8) Ο στόχος του διεστραμμένου ατόμου.

  
 * η αντίδραση του Θύματος.

Το θύμα πρέπει εγκαίρως να αντιληφθεί τη διαστροφική διαδικασία,να μην

δείχνει τάση ανοχής σε αυτή,διότι ο στόχος του διεστραμμένου ατόμου είναι να το διαβρώσει ,να το εξοντώσει ηθικά και ψυχικά.

Ο θύτης αισθάνεται νικητής εάν  καταφέρει να αποσταθεροποιήσει

το θύμα, ώστε να μη μπορεί όχι να επιτεθεί,αλλά στοιχειωδώς να αμυνθεί.

Το θύμα δεν υπάρχει λόγος να εξηγεί ή να δικαιολογείται ,διότι το διεστραμμένο άτομο είναι μέσα στο ψέμα και στη κακοπιστία,συνεπώς οποιαδήποτε εξήγηση δεν θα ωφελήσει ,διότι για το θύτη όλα είναι ύποπτα.

  Για αυτό, το θύμα  πρέπει να αντιστέκεται στο θύτη  έγκαιρα και αποφασιστικά, χωρίς να φοβάται τη σύγκρουση,διότι έτσι μόνο θα αποκαλυφθεί η δράση του διεστραμμένου ατόμου,το οποίο στοχεύει να θέσει το θύμα στη θέση του κατηγορούμενου,οδηγώντας αυτό στην απόγνωση.

Πρέπει το θύμα να δείξει στο θύτη, ότι δεν είναι πρόθυμο να αφεθεί στη μανία καταδίωξης που τον διακατέχει.

Το θύμα πρέπει να αποποιηθεί το ρόλο του θύματος ,για να γίνει η αρχή για την αλλαγή της κατάστασης.

 Αυτές οι εμπειρίες ζωής μπορούν όμως και να αποτελέσουν εφαλτήριο για τα αδύναμα άτομα, για να επαναδραστηριοποιηθούν,να γίνουν πιο δυνατά και να απαιτούν το σεβασμό.

9) Η ευθύνη της ηγεσίας στην ηθική παρενόχληση στο χώρο της εργασίας. 

  

   Η ηγεσία κάθε οργανισμού,επιχείρησης οφείλει, στο βαθμό που της αναλογεί, να αναβαθμίζει-θωρακίζει  το εργασιακό περιβάλλον, θεσπίζοντας και εφαρμόζοντας  κατάλληλα θεσμικά πλαίσια λειτουργίας  που θα συμβάλλουν στη ποιότητα ζωής των εργαζομένων.

     

Οι ηγέτες και όσοι ασκούν management  γενικώς σε κάθε οργανισμό ή επιχείρηση φέρουν τεράστια ευθύνη  στην αποτελεσματική διαχείριση του εργασιακού περιβάλλοντος. 

Οι καλές εργασιακές σχέσεις και το ευχάριστο  εργασιακό περιβάλλον είναι  κεφάλαιο μεγίστης σημασίας στο χώρο της εργασίας,διότι συμβάλλουν σε όλα τα επίπεδα στην επιχείρηση, όπως στην ανάπτυξη ,στον ανταγωνισμό κ.λ.π

Εάν όμως δεν εδραιωθεί  η επικράτηση των αρίστων  στο θέμα της ηγεσίας,αλλά  τις ηγετικές θέσεις τις καταλαμβάνουν άτομα  που δεν διαθέτουν ούτε τις ικανότητες, ούτε τη μόρφωση ,ούτε τη κουλτούρα και το πολιτισμό  που επιβάλλεται,ασφαλώς δεν μπορούμε να μιλάμε για ηγέτες ,αλλά για ανίκανους «ηγέτες»  και εξουσίες  της διασύνδεσης,της ιδιοτέλειας κ.λ.π. και ο χώρος εργασίας  απροστάτευτος, θα βιώνει την ύπουλη και επικίνδυνη βία που πραγματικά πλήττει  όχι μόνο τους εργασιακούς χώρους, αλλά  και γενικότερα την κοινωνία.

Οι σωστοί ηγέτες διοικούν και  δρούν έγκαιρα  και εύστοχα στην επιχείρηση,ειδικώς όταν πρόκειται για το ευαίσθητο κεφάλαιο των ανθρωπίνων σχέσεων, για το καλό του συνόλου των εργαζομένων.

Διαθέτουν αξίες ,είναι άτομα ακέραια,έντιμα ,δίκαια,εξαιρετικά υπεύθυνα και αγωνίζονται για  τη πρόοδο της επιχείρησης  κ.λ.π στοχεύοντας ευρύτερα σε μία καλύτερη και αλληλέγγυα κοινωνία .

Οι σωστοί ηγέτες έχουν καθήκον να προλαμβάνουν κάθε πράξη ή παράλειψη που προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη προσωπικότητα των εργαζομένων,ασκώντας την υποχρέωση τους αυτή  στα πλαίσια της νομιμότητας και της ευπρέπειας.

Η παράλειψη του ηγέτη να λάβει τα προσήκοντα μέτρα , όταν εκδηλώνεται το ανελέητο φαινόμενο της ηθικής παρενόχλησης,συνιστά παραβίαση των υποχρεώσεων του προς την επιχείρηση.

Κανένας εργαζόμενος δεν μπορεί να νοιώθει αφενός υγιής και

ισορροπημένος και αφετέρου αποδοτικός  στην εργασία του σε ένα  γενικά δυσμενές περιβάλλον (εκφοβιστικό,εχθρικό,εξευτελιστικό,ταπεινωντικό ή επιθετικό ).Άλλωστε η ανταγωνιστικότητα και η ανάπτυξη στο εργασιακό περιβάλλον δεν προάγονται σε ένα διαστροφικό περιβάλλον ,αλλά σε ένα ευχάριστο,υγιές περιβάλλον.

Στο χώρο της ηγεσίας  πλείστες φορές ηγούνται άτομα τα οποία δεν διαθέτουν κανένα χαρακτηριστικό πραγματικού ηγέτη .Άτομα που δεν διαθέτουν διοικητικές ικανότητες,γνώσεις,εμπειρία,που στερούνται προσωπικότητας,που δεν τους ενδιαφέρει  διόλου η επιχείρηση που διοικούν,που είναι αλαζόνες,αδιαφόροι και κινούνται και λειτουργούν με γνώμονα το προσωπικό τους συμφέρον.

Το ανθρώπινο κεφάλαιο για αυτούς τους «ηγέτες» είναι έως ανύπαρκτο,διότι στερούνται πέραν των προαναφερομένων και συναισθηματικής νοημοσύνης.

Καταχρώνται την εξουσία και αγνοούν τις θεμελιώδεις υποχρεώσεις τους απέναντι στην επιχείρηση που διοικούν,που είναι η ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων ,η οποία συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη της επιχείρησης .Παρακολουθούν το  ανελέητο φαινόμενο της διαστροφικής βίας στον εργασιακό  χώρο που ηγούνται  και δεν λαμβάνουν κανένα μέτρο, ούτε προληπτικό,ούτε κατασταλτικό με απόδοση ευθυνών όπου υπάρχουν.

Όσο υπάρχουν τέτοιοι «ηγέτες» θα παρατηρείται το  ανελέητο φαινόμενο της ηθικής παρενόχλησης  να μαστιγώνει τους εργασιακούς χώρους και να θίγει το πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ,που είναι ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η προστασία της ψυχικής και πνευματικής ακεραιότητας του εργαζόμενου.

Η  βασική αιτία  της ηθικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας,εδράζεται στην  αδιαφορία ,την ανοχή  ή την άγνοια της ηγεσίας της επιχείρησης.

Ο σωστός ηγέτης είναι αυτός που επικοινωνεί με τη ψυχή ,τη καρδιά και το μυαλό του εργαζόμενου, είναι εκείνος που απελευθερώνει τις υγιείς δυνάμεις των εργαζομένων και  τους καθοδηγεί  γενικά σε ένα καλύτερο αύριο.

10)Τα βαθύτερα αίτια της  ηθικής παρενόχλησης στο χώρο

    εργασίας και στη κοινωνία.

    Θεμελιώδης παράμετρος που πρέπει να εστιάσουμε για να ξεφύγουμε ως εργαζόμενοι και ως κοινωνία  από φαινόμενα  όπως αυτό της διαστροφικής βίας είναι , ο προσανατολισμός προς μία νέα κουλτούρα .Η σημερινή κυρίαρχη κουλτούρα είναι φανερά ακατάλληλη και αντίθετη με τη πρόοδο,τη κοινωνική δικαιοσύνη,την αλληλεγγύη,τη δημιουργία,τη συνοχή,ενώ κυριαρχεί ο ατομικισμός και ο εγωισμός ,τα οποία αποτελούν τις βασικές αιτίες της διαφθοράς και της παραβατικότητας της κοινωνίας μας.

    Η παιδεία πρέπει να αποτελέσει πρωταρχικό στόχο της κοινωνίας μας και των ηγετών μας,διότι μέσα από τη παιδεία θα μπορέσουμε  να ξεφύγουμε από το

κατήφορο που βιώνουμε ως εργαζόμενοι και ως κοινωνία.

    Η διαφάνεια,η αξιοκρατία,η αλληλεγγύη,η ευγενής άμιλλα,η ευσυνειδησία,η συναίνεση,η λειτουργία των θεσμών και των νόμων,πρέπει να είναι η βασική σύνθεση της νέας εθνικής κουλτούρας  που πρέπει να διαμορφώσουμε,για να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο μέλλον ως εργαζόμενοι και ως κοινωνία.

Ε π ί λ ο γ ο ς .

   Θύματα  της ηθικής παρενόχλησης ,είναι τα άτομα εκείνα που βιώνουν * ηθική οδύνη * και έχουν υποστεί ζημία στα θεμελιώδη δικαιώματα τους, που ενώ δεν πρόκειται για παραβίαση κάποιου συγκεκριμένου νόμου ,πρόκειται όμως εν τέλει για παραβίαση  ανθρωπίνων δικαιωμάτων.  

 - Στη χώρα μας δεν υπάρχει ουσιαστικά  σαφές θεσμικό-νομοθετικό πλαίσιο προστασίας των θυμάτων της ηθικής παρενόχλησης,παρά την υιοθέτηση νέων ρυθμίσεων, και μόνο  έμμεσα και μέσω γενικότερων νόμων,διατάξεων αντιμετωπίζεται.Είναι αδήριτη ανάγκη ,το φαινόμενο της ύπουλης αυτής βίας να αντιμετωπισθεί με σαφές θεσμικό πλαίσιο.

Αντίθετα σε χώρες της Ε.Ε  η ηθική παρενόχληση αποτελεί επί σειρά ετών αδίκημα, και η  λήψη μέτρων για τη διασφάλιση και τη προστασία της ψυχικής και σωματικής υγείας των εργαζομένων αποτελεί υποχρέωση .

 -Επειδή το φαινόμενο της ηθικής παρενόχλησης πλήττει  στις μέρες μας σοβαρά τους εργαζόμενους ,είναι επιτακτική ανάγκη οι επιχειρήσεις κ.λ.π  μέσα από ένα θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού τους ,σε συνδυασμό  με το εκάστοτε θεσμικό πλαίσιο (που ισχύει) να θέσουν  σαφή όρια σεβασμού-προστασίας της προσωπικότητας των εργαζομένων και να θεσμοθετήσουν  κανόνες , ώστε να διασφαλίζεται υψηλού επιπέδου  επικοινωνία  στις επιχειρήσεις, ο αμοιβαίος σεβασμός,ο έλεγχος των παραβάσεων,ο ορισμός υπευθύνων για παροχή βοήθειας σε θύματα ηθικής παρενόχλησης  και μέτρα αποτροπής του φαινομένου.

-Είναι ανάγκη να διασφαλιστεί ένα νέο  θεσμικό κοινωνικό πρότυπο στους χώρους εργασίας, που θα προστατεύει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την υγεία των εργαζομένων.Τα υγιή  και ενεργά κύτταρα  της κοινωνίας ,θεσμικές οργανώσεις ,ενώσεις ,σωματεία κ.λ.π , οφείλουν για το σοβαρό θέμα της ηθικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας, να συνδράμουν ενεργά,ώστε να θεσμοθετηθούν σε επίπεδο πολιτείας αλλά και επιχειρήσεων, μέτρα προστασίας  των εργαζομένων για τη περιφρούρηση της ψυχικής και πνευματικής τους ακεραιότητας.

  

     Είναι ανάγκη να αντιληφθούμε γενικότερα, την αναγκαιότητα για μία νέα ποιότητα  εργασιακού περιβάλλοντος και εργασιακών σχέσεων, με την έννοια  της διαφύλαξης των άυλων συμφερόντων των εργαζομένων, στα οποία εντάσσεται η προστασία της προσωπικότητας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας του εργαζόμενου, ως μέρος  μίας νέας ποιότητας ζωής.

                                                

*****************************

Σοφία Φουντουλάκη

Εικαστικός/ζωγράφος,συγγραφέας.

*****************************

-Ενδεικτικά, διατάξεις,νόμοι , συναφείς με την αντιμετώπιση του θέματος της ηθικής παρενόχλησης  :

*Άρθρα του Συντάγματος τα οποία αφορούν τη προστασία της προσωπικότητας των εργαζομένων κ.λ.π

-Το άρθρο 2 παρ. 1 ορίζει ότι ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου,αποτελούν τη πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας.

-Το άρθρο 5 παρ.1 ορίζει ότι ο πολίτης έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα τη προσωπικότητα του και να συμμετέχει στη κοινωνική,οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας.

-Το άρθρο 22 παρ. 1 η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το κράτος.

-Το άρθρο 25 ορίζει τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους.

*Άρθρα του Αστικού κώδικα.

-Το άρθρο 57 περί προσβολής της προσωπικότητας.

-Το άρθρο 281 περί καταχρήσεως δικαιώματος.

-Το άρθρο 288 περί εκπληρώσεως της παροχής όπως απαιτεί η καλή πίστη,λαμβανομένων υπόψη των συναλλακτικών ηθών.

-Το άρθρο 914 περί αδικοπραξίας.

-Το άρθρο 932 περί επιδικάσεως χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης,προκληθείσα από αδικοπραξία.

*Εργατικό δίκαιο.

άρθρο 7 του Ν.2112/20 περί μονομερούς βλαπτικής μεταβολής των συνθηκών εργασίας  σε βάρος του εργαζόμενου.

*Ποινικός κώδικας.

Στο Π. Κ  το άρθρο κυρίως 361 περί εξυβρίσεως.

**Βασικά θεμελιώδη δικαιώματα των Ευρωπαίων Πολιτών.

*Αξιοπρέπεια.

Άρθρο 1. Ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη.Πρέπει να είναι σεβαστή και να προστατεύεται.

Άρθρο 3παρ.1.Δικαίωμα στην ακεραιότητα του προσώπου.

Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στη σωματική και διανοητική ακεραιότητα.

Άρθρο 4.Απαγόρευση των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων ή εξευτελιστικών ποινών ή μεταχείρισης.

Κανείς δεν μπορεί να υποβληθεί σε βασανιστήρια ,ούτε σε απάνθρωπες ή εξευτελιστικές ποινές ή μεταχείριση.

*Ελευθερίες.

Άρθρο 6.Δικαίωμα στην ελευθερία και στην ασφάλεια.

Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία και στην ασφάλεια.

Άρθρο 7.Σεβασμός της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής.

Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στο σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του,της κατοικίας του και των επικοινωνιών του.

Άρθρο 8.παρ.1.Προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

1.Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στη προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν.

Άρθρο 11.παρ.1.Ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης.

1.Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης.Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία γνώμης και την ελευθερία λήψης ή μετάδοσης πληροφοριών ή ιδεών,χωρίς την ανάμειξη δημοσίων αρχών και αδιακρίτως συνόρων.

*Ισότητα.

Άρθρο 20.Ισότητα έναντι του νόμου.

Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι έναντι του νόμου.

Άρθρο 23.Ισότητα ανδρών και γυναικών.

Η ισότητα ανδρών και γυναικών πρέπει να εξασφαλίζεται σε όλους τους τομείς,μεταξύ άλλων στην απασχόληση,την εργασία και τις αποδοχές.Η αρχή της ισότητας δεν αποκλείει τη διατήρηση ή τη θέσπιση μέτρων που προβλέπουν ειδικά πλεονεκτήματα υπέρ του υποεκπροσωπούμενου φύλου.

*Αλληλεγγύη.

Άρθρο 27.Δικαίωμα των εργαζομένων στην ενημέρωση και τη διαβούλευση στο πλαίσιο της επιχείρησης.

Εξασφαλίζεται στους εργαζόμενους ή τους εκπροσώπους τους στα ενδεδειγμένα επίπεδα εγκαίρως ενημέρωση και διαβούλευση,στις περιπτώσεις και υπό τις προυποθέσεις που προβλέπονται από το κοινοτικό δίκαιο και τις εθνικές νομοθεσίες και πρακτικές.

Άρθρο 31 παρ.1.Δίκαιες και πρόσφορες συνθήκες εργασίας.

1.Κάθε εργαζόμενος έχει  δικαίωμα σε συνθήκες εργασίας οι οποίες σέβονται την υγεία,την ασφάλεια,και την αξιοπρέπεια του.

                               ***********************

Σοφία Φουντουλάκη

εικαστικός/ζωγράφος,συγγραφέας.

Διευθύντρια εικαστικών στην UNESCO Πειραιώς και Νήσων.

                               ************************

 -ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

*Marie france Hirigoyen  Ηθική παρενόχληση εκδ. Πατάκη.

* Ιωάννης Κουκιάδης Καθηγητή Νομικής Α.Π.Θ:

  Προστασία της προσωπικότητας του εργαζόμενου  και ειδικότερα της Ανθρώπινης  

   Αξιοπρέπειας – Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου, Τόμος 67^ος/15-4-2008.

 *Αντώνιος Ταμπάκης Δικηγόρος:Δελτίο εργατικής νομοθεσίας ,Τόμος 57^ος/1-10-2001.

 *Δημήτρης Μπουραντάς:Καθηγητής του Μάνατζμεντ και της Ηγεσίας στην Ελλάδα.

  Όλα σου τα ’μαθα,μα ξέχασα μια λέξη  εκδ. Πατάκη.

 *Χάρτης θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

  (Νίκαια 7 Δεκεμβρίου  2000).